Archetyp Mentor – uczę i prowadzę

  W życiu przydaje się mentor, nauczyciel. Ktoś życzliwy, kto popchnie nas nawet leciutko, ale we właściwym kierunku. Puknie palcem w mapę i wskaże drogę, której początku sami nie umieliśmy odnaleźć.

Raport z Północy, Andrzej Pilipiuk

Szukam nauczyciela i mistrza
niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
niech oddzieli światło od ciemności.

Niepokój, Tadeusz Różewicz

Poszukiwany mentor. Najlepiej od zaraz.

Mentor potrzebny od zaraz, Aleksandra R. K. Stupera

To on staje na drodze Bohatera. Od tej pory będzie jego przewodnikiem i nauczycielem. Wskaże mu właściwą drogą, pomoże naprawić błędy. Będzie go prowadził, dawał rady, czasami nadzieję, czasami siłę. Pokaże mu, że słowo niemożliwe nie powinno istnieć w słowniku Bohatera. Jest pewny, że jego uczeń podoła wyzwaniu.

Ma do odegrania ważną rolę. Stanie się nauczycielem i mistrzem. Przekaże Bohaterowi wiedzę, którą sam zdobywał latami. Nauczy go, na czym polega prawdziwa siła i moc. Stanie się ostatnim płomykiem nadziei w mrokach rozpaczy. Pokaże swojemu uczniowi, że jest w stanie zrobić wszystko.

Kim jest archetyp Mentora?

Zwykle przybiera postać Mądrego Starca lub Mądrej Starowiny. Jednak to nie jedyne możliwości. Jest tym, który prowadzi i wskazuje drogę Bohaterowi. Zna też wolę Boga lub bóstw, ma natchnienia i wie, co będzie najlepszym rozwiązaniem w danej sytuacji.

Mentor może stać się szamanem, uzdrowicielem dla swojego ucznia lub pełnić inną ważną rolę w plemieniu, do którego należy. Często zajmuje się leczeniem, sprawami wiary i pomaga w odnalezieniu właściwej ścieżki.

Kiedyś może sam był Bohaterem, który przeszedł swoją Drogę, dotarł do celu i zwycięsko wrócił, by stać się Mentorem dla innych. Dzięki temu pokaże swojemu uczniowi, kim on może zostać, gdy nie zboczy z Drogi Bohaterów.

Mam dla ciebie dar

Najważniejszą rolą Mentora jest przekazywanie wiedzy Bohaterowi, który rozpoczyna swoją Drogę. Wie jednak, że sam może się wiele nauczyć od swoich uczniów i podopiecznych.

Bohater otrzymuje od niego specjalne dary, które wykorzysta podczas swojej dalszej podróży. Czasami będzie to miecz do obrony przed smokiem, lek dla jego najbliższych, klucz do skarbu, a kiedy indziej kilka słów rady czy wskazówki, pomocne, kiedy wszystko inne zawiedzie. Oczywiście, Mentor rozdaje dary z umiarem godnym mistrza i tylko wtedy, gdy Bohater udowodni swoją pracą i poświęceniem, że zasługuje na to, by je otrzymać. Nie zawsze jednak uczniowie szanują to, co dostali. Trwonią dary, zapominają o cennych radach i ignorują nauczyciela.

Mimo to Mentor będzie wsparciem dla swojego ucznia. Da mu motywację i siłę, dzięki którym pokona przeszkody. Pomoże przezwyciężyć lęk. Zmotywuje go do działania i popchnie ku czekającej na niego przygodzie. Bohater wcześniej czy później przekona się, że żadna z rad jego nauczyciela nie była bezużyteczna i na pewno przyda się w trakcie podróży.

Posłuchaj swojego sumienia

Mentor pomoże swojemu uczniowi wrócić na właściwą drogę, wskaże szlak błądzącemu, wytłumaczy mu, na czym polegały jego błędy i pokaże, jak ich nie popełniać. Bohater jednak nie zawsze będzie słuchał tych rad. Zdarzy się, że na jego drodze pojawi się ktoś, kto pociągnie go w przeciwną stronę niż mistrz. I czasami będzie miał on bardziej przekonujące argumenty.

Jaki Mentor, taki Bohater

Nie każdy Mentor jest bez skazy i pełen zapału. Niektórzy się wahają, dają zły przykład. Stają się kimś, kogo Bohater nie powinien naśladować, lecz się wystrzegać.

Nie zawsze Mentor będzie prowadził swojego ucznia. Zdarzy się, że stanie mu na drodze i nie pozwoli ruszyć w podróż. Za wszelką cenę spróbuje go zatrzymać. Może z troski o niego, a może dlatego, by nie przeszedł przez swoją Drogę i nie dojrzał, nie rozwijał się. Choć czasami pomoże mu wyruszyć w podróż, ale tylko po to, by popychać go wciąż ku zbrodni i zniszczeniu, a nie ku dobru.

Nie każdy Mentor ukończył swoją Drogę Bohatera. Może zrezygnował w połowie podróży, uważając, że to go przerasta. A może po prostu z niej zboczył. Jednak to nie musi być koniec jego przygody. Razem z Bohaterem ma szansę powtórnie wkroczyć na ścieżkę i jeszcze raz spróbować dokończyć swoją podróż. Może i tym razem się nie uda, ale powinien spróbować. Dla swojego ucznia, który go potrzebuje.

Nie musi towarzyszyć Bohaterowi przez całą podróż. Mentor zjawia się, gdy jest potrzebny, i znika, kiedy jego obecność jest zbędna. Uczeń jednak wie, że może na niego liczyć, ale stara się też sam znajdywać odpowiednie rozwiązania i się rozwijać.

Niejeden nauczyciel

Każdy Mentor może nauczyć Bohatera czegoś innego. Dlatego też uczeń nie zawsze szuka jednego mistrza, ale takiego, którego potrzebuje. Walki bronią białą nauczy się od szermierza, boksu od trenera, śpiewu od nauczyciela muzyki. Każdy przekaże mu inną wiedzę, jakiej będzie potrzebował na poszczególnych etapach swojej podróży.

Nie zawsze rady Mentora od początku wydają się dobre i słuszne, choć ostatecznie wszystkie mają sens i znaczenie. Czasami jednak mogą doprowadzić do katastrofy, którą trudno odkręcić.

Mentorstwo innych postaci

Zostanie Mentorem i przekazywanie wiedzy to nie rola zarezerwowana dla jednej z postaci. Każdy może choć na moment przywdziać tę maskę, by przekazać coś ważnego Bohaterowi, naprowadzić go na właściwą ścieżkę lub ofiarować cenny dar.

Wcale nie musi być stary czy posiadać wiedzę gromadzoną przez lata. Nawet głupiec ma swoje chwile mądrości. Najważniejsze jest jego działanie i to, co uczyni dla Bohatera.

Mentor w sercu

Czasami Bohater nie potrzebuje, by Mentor szedł z nim i prowadził przez Drogę. Wystarczają mu zasady, które wpoił mu mistrz. Wciąż nosi je w swoim sercu, zachowuje i ich przestrzega. Czasami przypomni sobie o Mentorze, choć ten nie ukaże się mu we własnej osobie.

Mistrz może też zostawić jakiś przedmiot swojemu uczniowi, dzięki któremu Bohater będzie wiedział, jak postępować i co czynić. Stanie się to jego przewodnikiem na całą podróż.

Mentor nie zawsze zjawia się od razu u boku Bohatera. Jednak wie, że jest potrzebny swojemu uczniowi. Przecież to on da inspiracje, zostanie przewodnikiem, przekaże wiedzę i dary. Bez niego Bohater nie zdoła ukończyć swojej podróży.

Na podstawie: Podróż autora. Struktury mityczne
dla scenarzystów i pisarzy, Christopher Vogler.

Pozostałe archetypy znajdziesz tutaj.