Archetyp Cień – przerażam i niszczę

Mój cień jak błazen za królową.
Kiedy królowa z krzesła wstanie,
błazen nastroszy się na ścianie
i stuknie w sufit głupią głową.

Cień, Wisława Szymborska

Chcę poznać nie tylko twarz człowieka, ale też jego cień.

Nigdy nie gasną, Alexandra Bracken

Cień potrzebuje światła, żeby zaistnieć, ale światło nie potrzebuje cienia, żeby świecić.

Śniąc na jawie, Gwen Hayes

Zjawi się na drodze Bohatera, by rzucać mu kłody pod nogi. Będzie mu szeptać, że jest do niczego, że nigdy nic nie osiągnie, że nie zdoła dojść do celu. Jest wszystkim, co Bohater chciałby od siebie odsunąć, o czym chciałby zapomnieć. To spełnienie jego największych koszmarów.

Cień to mroczna postać. Jest tym, do czego Bohater nie przyznaje się nawet przed samym sobą i czego w sobie nie lubi, jak choćby jakiś sekret czy wspomnienie, o którym pragnie zapomnieć. Może to być też coś pozytywnego, co również woli zakopać głęboko w swojej pamięci i nigdy więcej do tego nie wrócić.

Kim jest archetyp Cienia?

Cień łączy w sobie wszystko, co negatywne. Może być złoczyńcą, który pragnie porażki Bohatera i dąży do niej za wszelką cenę. Czasami czai się w jego sercu i tam sieje zniszczenie. Zdarza się też, że jest sojusznikiem niepodzielającym metod swojego towarzysza i uważa, że sam ma lepszy pomysł na to, co powinni w danej sytuacji zrobić.

We wnętrzu Bohatera jawi się jako skryte głęboko w sercu trauma czy poczucie winy. Tam rosną w siłę, by coraz bardziej utrudniać mu życie. Aż któregoś dnia doprowadzą do jego zniszczenia, jeśli nie stawi im czoła i nie odważy się podjąć z nimi walki.

Jako żywa osoba Cień zjawia się zwykle pod postacią potworów i demonów, które sieją postrach w sercu Bohatera i jego drużyny . Przeważnie przybiera postać Zmiennokształtnego jak na przykład wilkołaka.

Podejmij walkę lub zgiń

Cień jest godnym przeciwnikiem dla Bohatera. Stawia go w niebezpiecznych sytuacjach i przeciwko wrogom, których musi pokonać i pokazać, na co go stać. Czasami stanie przed nim jako żywa postać, z którą będzie musiał się zmierzyć. Kiedy indziej wślizgnie się do jego serca i przypomni o dawno zapomnianych sprawach. Bohater będzie musiał pokazać, że nie pozwoli, by Cień przejął nad nim kontrolę. Że potrafi panować nad własnymi myślami, że wątpliwości i sukces nie mają nad nim władzy, a egoizm dawno wyrzucił z własnego serca. Tylko wtedy będzie mógł dokończyć swoją podróż.

Cień innych postaci

Maskę Cienia może założyć każdy. Nawet Mentor, który z jednej strony będzie dążył do sukcesu swojego ucznia, a z drugiej będzie starał się go zniszczyć. Po to, by przekonać się, jak wiele siły i determinacji jest w Bohaterze. Będzie przez to wydobywał z niego to, co w nim najlepsze.

Zmiennokształtny też świetnie odnajduje się w tej roli. Gdy zakłada maskę Cienia, zaczyna dążyć do porażki Bohatera, choć chwilę wcześniej mógł być jego sojusznikiem. Staje się niebezpieczny, więc trzeba na niego uważać.

Cień również może założyć maskę innej postaci, gdy jest taka potrzeba. Ze złoczyńcy stanie się Mentorem czy Zwiastunem pragnącym pomóc Bohaterowi, a nie doprowadzić do jego destrukcji.

Cień w ludzkiej skórze

Cień może przybrać postać człowieka lub innej żywej postaci i nabrać pozytywnych cech. Stanie się potężny, piękny czy fantazyjny. Ze złego potwora zmieni się w słabego, wrażliwego człowieka, który zamiast kary potrzebuje raczej pomocy. Wtedy Bohater nie zabije go w bezmyślnym odruchu, uważając go jedynie za szkodnika zatruwającego społeczeństwo, ale zastanowi się nad tym, co z nim zrobić. Całe okrucieństwo Cienia może zostać wybaczone, a on sam stanie po stronie dobra, np. jako Mentor Bohatera. Dzięki temu będzie mógł naprawić całe zło, które do tej pory uczynił

Ta postać nigdy nie uważa, że postępuje źle. Z jego perspektywy to Bohater jest czarnym charakterem, którego trzeba wyeliminować z gry. Najniebezpieczniejszy jest właśnie wtedy, gdy uznaje siebie za uczciwego, sprawiedliwego i porządnego, a jego sprawa wydaje się mu słuszna.

W Bohaterze również może symbolizować zarówno pozytywne, jak i negatywne cechy i emocje, które zostały zepchnięte na bok, zapomniane czy wyparte. Przez to nawet zdrowy gniew może zmienić się w niebezpieczną siłę, która go zniszczy. Jednak można je też wydobyć i wykorzystać ich potencjał w słusznej sprawie. Dzięki temu nie zmienią się w destrukcyjną broń.

Cień zwykle kojarzony jest ze złoczyńcami i antagonistami. Czasami przybiera formę niejawnych i ukrytych w Bohaterze aspektów jego osobowości. Jest ważną i niezbędną postacią podczas jego podróży.

Na podstawie: Podróż autora. Struktury mityczne
dla scenarzystów i pisarzy, Christopher Vogler.

Pozostałe archetypy znajdziesz tutaj.