Fredro prozą, Zemsta, akt II cz. I

Wacław
Czy nie byłoby sposobu,
Ustąpiwszy ze stron obu,
Zapomniawszy przeszłe szkody,
Do sąsiedzkiej wrócić zgody?

Zemsta, Aleksander Fredro

AKT II

Scena I

Cześnik siedział przy stole w swoim pokoju. Wtedy do pomieszczenia wszedł Papkin razem z Wacławem, który został przy drzwiach. Za to szlachcic zaraz rzucił się do krzesła.

— A niech tam, taki trud. Ledwo idę, a co dopiero mówić o staniu, bo to wszystko działo się tak szybko. Gromiłem na prawo i lewo, ledwo żyję. Każ podać wina, ale starego. Zaschło mi w gardle, pot leje się strugami. Kto zdoła pojąć moje dzieła?

— Ja, bo je widziałem — rzekł Cześnik.

— Widziałeś? Dzielnie się spisałem, prawda?

— Dzielnie… stałeś z tyłu.

— Z tyłu, z przodu. Co to znaczy? — Machnął ręką. — Dobry rycerz wszędzie budzi strach.

— Bezczelność…

— Nie inaczej — wtrącił się Papkin. — Potrzeba bezczelności, by walczyć z taką siłą.

— Kłamiesz, mocium panie.

— Tylko posłuchaj, jak to było. Chciałem zdobyć rusztowanie, ale skoczyłem tak zaciekle, że znalazłem się po drugiej stronie otoczony przez murarzy.  Zanim którykolwiek się ruszył, złapałem dwóch za włosy i zacząłem wywijać nimi młynki i niczym cepami młóciłem wokół. Co się obróciłem, dziesięciu leżało już na ziemi. I tak stos trupów rósł. A gdy wysokością był równy murowi, to wypuściłem tamtych, wspiąłem się i przeszedłem na drugą stronę. A potem…

— Tfu! Do czarta!

— Godne podziwu jest to, że przyprowadziłem ze sobą jeńca. Teraz czekam na pochwały.

Cześnik dopiero teraz zauważył Wacława i zapytał:

— Co to znaczy?

Papkin otarł czoło.

— Wziąłem w niewolę komisarza pana Milczka.

— Po co?

— Nie marnuję okazji i biorę to, co mi wpadnie w ręce.

— Idź sobie — Cześnik zwrócił się od razu do Wacława. — I powiedz swojemu panu, że jeśli znów będzie mi się naprzykrzał, to mu odpłacę pięknym za nadobne. Idź już, prędko.

— I tak to jest, jak się poświęcasz — mruknął Papkin. — Walczysz jak Achilles i doradzasz jak Kato, a choć będą ci zazdrościć, nic nie dadzą w nagrodę.

— Wybacz, panie, te kilka słów, które ośmielę się powiedzieć — odezwał się Wacław. — Gniewasz się na sąsiada, że czasami jest ci zawadą…

— Czasem? Zawsze! — przerwał mu Raptusiewicz.

— Ale on mówi…

— Nie chcę o nim słyszeć.

— Czy nie istnieje żaden sposób na to, by zapomnieć o dawnej krzywdzie i wrócić do sąsiedzkiej zgody?

— Mam się z nim pogodzić? Mocium panie, wpierw słońce zatrzyma się w miejscu, a morze wyschnie.

— Zbyt porywczo wypowiada pan ten sąd.

— Niech nas Bóg broni od powietrza, ognia, wojny i tego człowieka, który się wszystkim nisko kłania.

— Lepiej nisko niż w ogóle.

— Brednie.

— Ale…

— Nie ma żadnego ale!

— Panie, nie zabraniaj mieć nadziei.

— Zabraniam, do kroć sto tysięcy! I niech nie słyszę więcej ani o nim, ani o jego obrońcy. — Zerknął ironicznie na Wacława. — Bo się wam obu dostanie.

Cześnik wstał zaraz i wyszedł przez środkowe drzwi.

Scena II

— Cześnik jest jak zwykle zbyt porywczy — mruknął Papkin.

— Szkoda czasu na szukanie zgody między nimi — rzekł Wacław.

— Tak, mało w tym zysku, a trzeba przy tym znosić te kłótnie.

— Są jak ogień i woda.

— To co będzie z nami, paniczu?

— Ha, zostaję w niewoli.

— Brałem tysiące jeńców, którzy z mojej woli zawiśli, bo przez dziesięć lat uczestniczyłem w tak ciężkich walkach, że krew lała się na cztery mile niby morze. To na polu bitwy zyskałem wszystkie ordery, tytuły i honory. Ale tak być nie może. Dzisiejsza kłótnia to zabawa, a twoja wolność to tylko drobiazg.

— Zostanę w niewoli.

— Mogę wstrzymać prawo, ale zawsze odznaczałem się wspaniałomyślnością. Dlatego przyjmę mały okup.

— Muszę zostać w niewoli.

— Dobrze, znaj moją wielkoduszność. Jesteś wolny, a za to ofiarujesz mi co łaska.

— Zostanę w niewoli — upierał się Wacław.

— Ale Cześnik się na to nie zgodzi.

— Kto mnie uczynił jeńcem, powinien mnie trzymać w niewoli.

— Ale to nie ma sensu. Dobrze, nie dawaj ani grosza, ale idź sobie.

— Nie zrobię ani pół kroku.

— Idź, bo użyję broni.

— A ja tylko własnej ręki — rzekł powolnie Wacław.

— Co za człowiek — powiedział Papkin na stronie. — Szuka guza, a doprowadzi do tego, że ja go zarobię. — Zwrócił się do Wacława: — Bój się Boga! Idź do czarta!

— Nie, zostaję.

— Co za uparta ćma.

— Patrz, bratku. Co to? — Wacław wyciągnął sakiewkę i pokazał ją szlachcicowi.

— Brzęknij.

— Złoto?

— Złoto.

— Będzie twoje — rzekł syn Rejenta.

— Proszę siadać.

— Ale nie ma nic za darmo.

— Prawda! Co mam zrobić? Moje położenie nie jest zbyt dobre. Mój kapitał jest w zastawie, a że nie chcą mi wypłacać regularnie procentów, mam dziurę w sakiewce.

— Kocham Klarę.

— Masz ci los.

— I chciałbym zostać tu z nią.

— To zły pomysł — przestrzegł szlachcic.

— Zły? — Wacław chciał już schować sakiewkę, ale Papkin go zatrzymał.

— Niekoniecznie. Ale Cześnik z pewnością się nie zgodzi.

— To niech nie wie.

— A co jeśli się dowie?

— Niech mnie przyjmie na służbę.

— To będzie trudne.

— To początek rozwiązania tej sytuacji — zabrzęczał złotem — a ty wymyśl resztę.

— A jeśli Cześnik zrobi mi awanturę?

— To nie ma znaczenia.

— Ba! Zależy dla kogo. — Pokiwał głową. — Że też Klarze dostanie się komisarz.

— Jestem Wacław.

— Syn Rejenta! I to w tym domu. Pan nas obu naraża. Obaj pójdziemy pod baty.

Wacław znów potrząsnął sakiewką.

— Tak pięknie brzęczy… — rozmarzył się Papkin.

— Dostaniesz to, gdy ja tutaj będę mógł zostać w służbie.

— Spróbuję. — Wyciągnął rękę po złoto, ale Wacław zaraz je odsunął.

— Ale to potem. Tylko pamiętaj, że z mojej wieży kulki z wiatrówki szybko lecą na dół. Jeden strzał i Papkin padnie trupem… Ale to tylko, gdy będziesz chciał mnie zdradzić.

— Dochowam tajemnicy i postąpię jak należy, nie zważając na groźby. Ale proszę, Wacławku, jeśli jesteś mi życzliwy, to jeszcze dziś spal tę wiatrówkę.

— Nie trać już czasu.

— Idę, idę. — A na stronie dodał: — Sytuacja staje się coraz gorsza. Mój jeniec stał się rywalem. Tamten może mnie zamknąć, ten zastrzelić. Niech cię diabli wezmą. — Zatrzymał się i odwrócił od drzwi. — A co z sakiewką?

— Może zostać.

— W rzeczy samej?

— Nie inaczej.

Papkin wyszedł środkowymi drzwiami.

Scena III

Do pokoju weszła Klara. Gdy tylko ujrzała Wacława, podeszła do niego i powiedziała:

— Co ty wyrabiasz? Rozpaczałabym, gdybym, tylko miała czas.

— Co się stało?

— Jeszcze śmiejesz mi się w oczy? Wszystko słyszałam. Chcesz tu zostać.

— Co w tym złego?

— Bądź rozsądny.

— Co mi po tym? Zostało już dowiedzione, że jeśli pójdziemy rozsądną drogą, nasze losy nie zostaną nigdy połączone. Po co iść utartym szlakiem? Chodźmy żwawo bezdrożami, gdzie jest dla nas nadzieja. Podnieśmy wysoko czoło i idźmy śmiałym krokiem. A jeśli będzie nam towarzyszyć stałość, to osiągniemy cel.

— Dobrze mówisz, idźmy śmiałym krokiem. Niewiele zyskaliśmy, gdy szliśmy prostą drogą. Przekonałeś mnie. Mówisz lepiej niż rano, gdy planowałeś ucieczkę. Ale co, jeśli ktoś cię rozpozna albo Papkin zdradzi?

— Nie patrz w te przepaści, moja droga. Wszelki lęk zniknie, gdy przed oczami będziesz miała miłość.

— Zatem zostań. Masz moje pozwolenie.

— Ale twoje nic nie pomoże. Chociaż cenię je na równi z życiem.

— Stryja też przekonamy z pomocą Podstoliny. Wiedz, że właśnie sobie przyrzekli miłość. Zarumieniła się skromna, ale przyrzekła mu rękę. Łatwo ci będzie ją przekonać, pamiętaj tylko, by ją chwalić. Jej cnoty, wygląd. A wtedy w naszym domu zostaniesz kim tylko zechcesz, nawet dziś.

— Z komisarza stałem się sekretarzem. Nie wiem czy to dobrze. Ale za to będę miał zaszczyt służyć u Cześnika.

— Biegnę, powiem Podstolinie, że ktoś tu na nią czeka. — Podała mu rękę. — Nie trać nadziei, co złe minie, a nasze szczęście tak blisko. — Wyszła przez prawe drzwi.

Scena IV

— Godzinę wcześniej mdleje ze strachu, godzinę później jest już wzorem odwagi. To nie widzi podobieństwa, to znów ma więcej niż tylko nadzieję — mówił Wacław o kobietach. — O płci piękna, kochana i droga! Twoja radość i żal to tylko lekkie fale na jeziorze. A jedna ściga drugą. Ale w blasku słońca zawsze jest czysta. A my dumni, władcy świata, jakby pochwyceni wbrew swej woli, przez całe życie pędzimy mimowolnie za tym cieniem jak motyle.

Pozostałe części znajdziesz tutaj.